Lastiklerdeki Desenlerin Anlamları:
Çağımızda bilimsel ve Teknolojik atılımlarla birlikte kullanılan araçların motor güçleri ve buna paralel olarak hızları büyük ölçüde arttı. Bununla birlikte otomobillerin özellikle ıslak ve kaygan zeminlerde kontrol edilmesi de giderek zor bir durum haline geldi. Problemin çözümü için firmalar lastiklerin iyileştirilmesi yoluna gittiler ve lastiklerde yer alan desenler dikkatleri üzerine toplamaya başladı. Şu anda tasarlanan otomobil lastikleri öncekilere göre çok daha özel ve işlevsel bir yapıyı bünyelerinde barındırıyorlar.Lastikler tabanlarındaki desen özelliklerine göre
"standart (çok amaçlı),
her mevsim,
özel amaçlı,
kar,
vb. bir çok çeşitliliğe sahiptir.
Bu farklı tasarımlar araç içinde akustik konforu (lastikten kaynaklanan düşük gürültü) direkt etkiler. Plastik konfor (lastiğin yoldaki mevcut bozuklukları, arızaları filtre etme özelliği) ise, lastiğin karkas yapısına, topuk dolgu kauçuk karışımına ve bir bütün olarak lastiğin kauçuk karışımına bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Standart Desenli (Yön verilmemiş) Olan Lastikler
Standart desenli lastikler, değişik segmentlerde tasarlanmış olabilirler. Otomobil lastiklerindeki segmentasyon ise, SR/TR hız grupları 80 seri, SR/TR hız grupları 70/65 seriler, HR hız grubu, VR/ZR hız grupları, Winter (kış) lastikleri olarak kayıtlarda geçerler. VR/ZR hız grubu ve kış lastikleri araçta kullanım yerlerine ve araçlara göre daha spesifik (özel amaçlı) kullanımlar için genellikle yönlü veya asimetrik desen yapısında tasarlanırlar. bu tip lastiklerde takma yönü belirtilmemiştir. yeni alınmış olan bir tekerlek otomobile takıldığı esnada, araç hareket halindeyken lastiğin dönmesi gereken bir yönü yoktur. Buda pratikte, takma-sökme kolaylığı sağlayan bir özelliktir. Bu lastikler, kendisinden çok daha fazla performans alınması için imal edilirler. Performans özellikleri temel beklentileri karşılayacak seviyesi vardır. Genellikle otomobil üreticisi firmalar tarafından Orijinal Ekipman (O.E) Çokça kullanılan ve tercih edilen lastik türleri bunlardır.
 |
| lastik desenleri |
Yön Verilmiş Lastikler
Lastik üretiminde kullanılan “Directional” kelimesi, lastiğin araç altında dönmesi gereken bir yönünün varlığının haberini verir. Eğer lastiğe ön taraftan bakacak olursanız, blok ve kanalların merkeze yaklaştıkça oluşturdukları şekil hemen “ok başı” nı andıracak şekilde yön hissi uyandırdığı için bu tip lastiklere yönlü (directional) lastik adı verilir. Ancak lastiğin dönüş yönü deseninden değil yanağındaki işaretlerden, şekillerden (ok şeklinde kabartmalar), veya yönlü olduğunu belirten yazılardan lastiğin türü belirlenir.
Şimdi lastik teknolojisinde yönlü (directional) desen tasarımı tarafından sağlanan ek olumlu durumlara göz atacak olursak;
1. Lastik ıslak bir yerde iken yer ile teması halinde su tahliyesi yüksektir. Ok şeklindeki taban deseni su film şeridini düzensiz bir hale sokar ve zeminle temas alandaki suyu hızla dışarıya atar ki bu da daha güvenli bir sürüş anlamına gelir.
2. Otomobiliniz kuru ve özellikle ıslak zeminde fren yaptığında zemine temas eden kanal ve blokları “ters ok başı” oluşturarak otomobilin kontrolden çıkmasına karşı daha fazla direnç gösterir. Sonuçta durma mesafesini kısaltır.
3. Çok fazla ses yapmaz, ses konforuna katkı sağlar.
Lastik desen tasarımının araç kontrolünü sağlamada ne kadar önemli olduğu konusunda günümüzde hiç bir tereddüt yoktur.
Lastiğin yanağında yer alan ok işareti, lastiğin araç altındaki dönüş yönünü gösterir ve lastiğin ters takılmasının önüne geçmek için, takma-sökme işiyle uğraşan kişilere kolaylık olsun diye oraya yerleştirilmiştir. Eğer lastik ters takılacak olursa yukarıda sayılan avantajlar dezavantaja dönüşür.
Onun için lastiğin takma-sökme işlemi yapılırken kesinlikle bu işarete dikkat edilmelidir. Araç üzerindeki lastiklerde herhangi bir nedenle sağ-sol yapılma zorunluluğu ortaya çıkarsa; lastik, yanağındaki ok işareti yönünde dönecek şekilde takılmalıdır. Eğer umulmadık bir durumla karşılaştınız ve yedek lastik araca takılacaksa ve dönüş yönü uygun değilse en yakın serviste lastik jant üzerinde iç-dış yapılmalı yola öyle devam edilmelidir.
Asimetrik (Simetrik Olmayan) Lastikler
Değişken yol, iklim şartlarında araçtan beklenen performansın alınabilmesi, daha fonksiyonel lastiklerin tasarlanması ihtiyacını doğurmuştur. Bu sebepten dolayı asimetrik taban desen tasarımlı lastikler önceleri yüksek performanslı otomobiller için özel üretilirken günümüzde diğer grup araçlar için hızla yaygınlaşmaktadır. Yüksek hız grubu araçlar için asimetrik desenli lastikleri, dünyada ilk defa Pirelli tasarlamıştır. Yine standart grup için Türkiye’de ilk defa piyasay sunmuştur. Asimetrik desenin özelliği, tabandaki farklı blok ve kanal yapısının değişik performans beklentilerini karşılamasıdır. Lastik deseni dönüş yönüne göre ortadan ikiye bölündüğünde iki farkllı desen ortaya çıkar. Asimetrik lastiklerin yanaklarında araç altında dönmesi gereken yönü olduğunu belirten işaretler veya yazılar vardır. Örneğin, “OUTER” gibi. Bu, lastik araca takıldığında “outer” yazan yanağın dışa geleceğini belirtir.
Asimetrik desenli lastikler, özel amaçlı performans almak için üretildiklerinden, temas alanda lastiğin desenindeki farklı bölümlerin görevi ayrı ayrıdır. Örneğin, çevresel düz blok lastiğin düzgün dönmesini (yönel kararlılığını) ve kuru zeminde mükemmel tutunmayı sağlarken, ok başı şeklinde dizilen bloklar suyu tahliye etmeyi ve tutunmayı, iç omuzlara göre daha geniş ve uzun olan dış omuz blokları da virajlarda tutunmayı, merkezkaç kuvveti nedeniyle ortaya çıkan kuvvetlere karşı direnmeyi sağlar. Asimetrik lastiklerde dış omuz blokları genellikle geniş ve uzun dizayn edilir. Çünkü virajlarda lastiğin dış omuzlarına daha fazla yük biner ve dolayısıyla da fazla zorlanma ve deformasyon oluşur.